تبیین رابطه استفاده از فضای مجازی با تربیت اخلاقی (بعد فردی) دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر همدان (سال تحصیلی 1401)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه علوم تربیتی ، دانشگاه پیام نور، ایران، تهران

2 استادیار گروه علوم تربیتی ، دانشگاه پیام نور، ایران، تهران

3 کارشناس ارشد، تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش- تعلیم و تربیت اسلامی، آموزش و پرورش منطقه ، همدان، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تبیین رابطه استفاده از فضای مجازی با تربیت اخلاقی دانش‌آموزان و از نوع توصیفی و همبستگی بوده که در جامعه دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم همدان در سال تحصیلی 1401-1400  با روش نمونه‎گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تعداد 364 نفر انجام گرفت. جهت گردآوری اطلاعات از پرسش‌نامة محقق ساخته سنجش میزان استفاده از فضای مجازی و پرسش‌نامه تربیت اخلاقی عسگریان بیگدلی و همکاران (1397)، استفاده شد. نتایج با استفاده از نرم‎افزار SPSS و آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد 57 درصد از تغییرات متغیر ملاک توسط متغیرهای پیش‌بین قابل‌تبیین است و 43 درصد از تبیین متغیر ملاک به سایر مؤلفه‌ها بستگی دارد. همچنین نتایج آزمون مدل نشان داد تمامی چهار بعد استفاده از فضای مجازی بر تربیت اخلاقی دانش‌آموزان موردمطالعه قابل‌پذیرش است و تأثیر این متغیرها قابل‌پیش‌بینی است. همچنین 61 درصد از تغییرات موجود در شرم و حیا، 42 درصد از تغییرات موجود در غیرت، 11 درصد از تغییرات موجود در وقار و متانت، 3 درصد از تغییرات موجود در کرامت و 7 درصد از تغییرات موجود در عزت دانش‌آموزان ناشی از متغیرهای پیش‌بین مورد بررسی یعنی استفاده از فضای مجازی و ابعاد آن است. نتایج نشان دادند استفاده از فضای مجازی با چهار مؤلفة میزان آشنایی، مدت استفاده، میزان اعتیاد و حضور در انواع فضاهای مجازی بر روی بعد کلی تربیت اخلاقی و ابعاد شش‌گانه مورد اشاره تأثیر دارد. دراین‌بین میزان آشنایی با فضای مجازی موجب تقویت تربیت اخلاقی شده و سه بعد دیگر آن یعنی مدت استفاده، میزان اعتیاد و حضور در انواع فضاهای مجازی تربیت اخلاقی را دچار تنزل و افت می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the relationship between the use of virtual space and moral education (individual dimension) of female students of the second year of secondary school in Hamadan city

نویسندگان [English]

  • Nazanin Karimzadeh 1
  • Maryam Darvishi 2
  • Masomeh Fereidouni 3
1 the coach, Department of Educational Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran
3 Senior expert, history and philosophy of education - Islamic education, regional education, Hamadan, Iran
چکیده [English]

This research was conducted with the aim of studying the relationship between the use of virtual space and the moral education of female students in the second year of secondary school in Hamadan city. The research was a descriptive and correlational type that was conducted in the community of female students of the second secondary school in Hamedan city in the academic year of 2021-2022 and 364 people were selected as the sample size by multi-stage cluster sampling method. In order to collect information, the questionnaire for measuring the amount of use of virtual space and the moral education questionnaire of Asgarian Bigdeli et al. (2017) were used. The results were analyzed using SPSS software and descriptive and inferential statistics. The results showed that the use of virtual space is related to the four components of familiarity, duration of use, degree of addiction and presence in virtual space, with the general dimension of moral education and the six mentioned dimensions. Meanwhile, the level of familiarity with virtual space has a positive relationship with moral education, and its other three dimensions, i.e., the duration of use, the level of addiction, and the amount of presence in various virtual spaces have a negative relationship with moral education. It seems that trainings in the field of how to use virtual space correctly for students and parents as well as managing this space can be effective in improving students' performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • virtual space
  • moral education
  • student
  • secondary school
افشار، غلامرضا؛ صالح اردستانی، عباس و میرابی، وحید رضا (1400)، مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر رفتار مشارکتی کاربران فضای مجازی، فصلنامه مدیریت کسب‌وکار، 55(2)، 39-21.
بهبودی، سمیه (1400)، بنیان جامعه در آشفتگی، روزنامه همدان نامه، 10 بهمن، صفحه اجتماعی - خانوادگی.
تهرانی، مهدیه (1395)، پیامدها و اثرات منفی شبکه‌های اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی روان‌شناسی عمومی. دانشگاه پیام نور کرج.
حامدچور، زینب (1399)، تأثیرات آموزش در فضای مجازی بر دانش‌آموزان در پساکرونا، سومین همایش بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، همدان.
حسن‌زاده، سهیلا (1400)، تأثیر فضای مجازی بر تربت دینی دختران، مطالعات پژوهشی زنان با رویکرد اسلامی، 8(14)، 96-71.
زندکریمی، غزال؛ کربلایی حسین شال‌باف، زهرا و ده‌دست، زهرا (1401)، تدوین و اعتباریابی برنامه آموزش و فرزندپروری نوجوانان در فضای مجازی، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 13(51)، 30-1.
سیف درخشنده، سعید؛ عطا دخت، اکبر؛ حاجیلو، نادر و میکائیلی، نیلوفر (1400)، مدل‌یابی گرایش دانش‌آموزان به فضای مجازی بر مبنای عوامل فردی، زمینه‌ای و محیطی: ارزیابی پیامدهای روان‌شناختی آن، مطالعات روانشناسی تربیتی، 18(44)، 153-135.
شیوندی، کامران؛ حسنوند، فضل‌الله؛ عبدالهی‌مقدم، مریم و کوشکی، محمود (1401)، مقایسه وضعیت روان‌شناختی و تحصیلی دانش‌آموزان درگیر و غیر درگیر در فضای مجازی در دوره متوسطه، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، 8(30)، 180-150.
 شکاری حمیده؛ جلالیان نجمه (1394)، شناسایی عوامل مؤثر بر فضیلت‌گرایی و رتبه بندی آن عوامل در بیمارستان‌های آموزشی شهر یزد، طلوع بهداشت.2(14). 137-125.
 عالی، مهدیه و محمودیان، حسین (1401)، مقایسه هوش هیجانی و توانایی شناختی در دانشجویان با پاسخ وانمود و عادی، مجله روانشناسی تربیتی، 19(47)، 110-98.
 عسکریان بیدگلی، مریم؛ اطهری، زینب‌السادات؛ ستار، حسنی. (1397)، بررسی نقش تربیت اخلاقی در رعایت حجاب دانشجویان دختر دانشگاه کاشان، نشریه: زن و جامعه (جامعه شناسی زنان). سال 1397. دوره 9. شماره: 2 (مسلسل 34). 103-69.
کوئن، بروس (1393)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر نی.
کیخا، بتول (1396)، تربیت اخلاقی در فضای مجازی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه الزهراء)، اندیشه‌های نوین تربیتی، 16(1)، 272-241.
کربلایی حسین‌شالباف، زهرا؛ زندکریمی، غزال و ده‌دست، کوثر (1401)، پدیدار شناسی آسیب‌های فرزندپروری نوجوانان در فضای مجازی، دو فصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان، 3(1)، 12-1
گیدنز، آنتونی. (1987 ، جامعه شناسی، ترجمه حسن چاوشیان (1386). تهران: نشر نی.
فقیهی، علی‌نقی؛ اعرافی، علیرضا؛ بهشتی، محمد و ابوجعفری، مهدی (1396)، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، جلد2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: سمت.
محمدیاری، قاسم؛ جباری، کامران و قنبری، سمیه (1400)، شکست عاطفی دانش‌آموزان دختر و ارتباط آن با استفاده از شبکه‌های مجازی و برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای، نشریه علمی فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 16(57)، 126-107.
مداحی‌شاهخانی، حجت؛ باصری، علی و ثقفی‌نژاد، سید محمد (1401)، نقش توسعه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی دانشجویان شهرستان دماوند، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 14(4)، 19-7.
مصباح یزدى، محمدتقى، (1391)، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قدس سره).
کیخا، بتول، (1399)، تربیت اخلاقی در فضای مجازی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه الزهراء)، نشریه: اندیشه های نوین تربیتی، دوره 16، شماره 1.
Buehl, A.K. Melchers, K. &Roulin.N. (2020). Tell me sweet little lies: How does faking in interviews affect interview scores and interviewvalidity?. Journal of Business and Psychology.34(1), 107–124.
Faltýnková, A. Blinka, L., Ševˇcíková, A., &Husarova, D. (2020). The Associations between Family-Related Factors and Excessive Internet Use in Adolescents. International Journal of Environmantal Research and Public Health; 17(5), 1754- 1765.
Fathi, A., Sadeghi, S., Maleki-rad, A. A., Sharifi, R. S., Rostami, H., &Abdolmohammadi, K. (2020). The role of cyberspace use on lifestyle promoting health and coronary anxiety in young people. Iranian Journal of psychiatry and Clinical Psychology; 26(3), 332-347.
Kapetanovic, S., Rothenberg, W. A., Lansford, J. E., Bornstein, M. H., Chang, L., Deater-Deckard, K., et al. (2020). Cross-cultural examination of links between parent-adolescent communication and adolescent psychological problems in 12 cultural groups. Journal of Youth and Adolescence, 49, 1225–1244.
Livazovic, G., Ham, E. (2019). Cyberbullying and emotional distress in adolescents: the importance of family, peers and school. Heliyon, 5(6), 1-9.
Lam L. T. (2020). “The Roles of Parent-and-Child Mental Health and Parental Internet Addiction in Adolescent Internet Addiction: Does a Parent-and-Child Gender Match Matter?” Frontiers in public health, 8(142), 1-8.
Lo, B. C. Y., Romance, N. M. Lai, T. K. &Haobi W. (2020). "Worry and Permissive Parenting in Association with the Development of Internet Addiction in Children". International Journal of Environmental Research and Public Health; 17(21), 7722-7738.
Macionis, T.A. (2019). College students' social networking experiences on Facebook. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 227–238.
Mihic. J., Skinner, M., Novak, M., Feric, M., &Kranželic, V. (2022). “The importance of family and school protective factors in preventing the risk behaviors of youth”. International Journal of Environmental Research; 19(1630), 1-14.
Soh, P. C. H., Chew, K. W., Koay, K. Y., & Ang, P. H. (2018). “Parents vs peers’ influence on teenagers’ Internet addiction and risky online activities”. Journal of Telematics and Informatics, 35, 225-236.
Skilbred-Field, S., Reme, S. E., & Mossige, S. (2020). “Cyberbullying involvement and mental health problems among late adolescents”. Cyber psychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace; 14(1), 1-5.
Yang, X., Zhu, L., Chen, Q., Song, P., & Wang, Z. (2016). “Parent marital conflict and internet addiction among Chinese college students: the mediating role of father-child، mother-child، and peer attachment”. Computers in Human Behavior, 59, 221–229.
 
 
 
دوره 9، شماره 15
سال نهم، شماره 15، بهار و تابستان 1402
خرداد 1402
صفحه 238-201
  • تاریخ دریافت: 26 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 01 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1402